Kur’ân’da “قَبْل” ve “بَعْد” Kelimelerinin Kullanımı ve Mânâya Etkisi

Kur’ân’ın anlaşılması, ayetleri oluşturan herbir lafzın anlaşılmasına bağlıdır. Ancak lafızları oluşturan isim, fiil ve harfler lugat anlamlarıyla değil, cümle içindeki sistemden elde ettikleri anlamlarla anlaşılmalıdır. Zira anlam, tek tek lafızlardan değil, cümleyi îrâd eden irâdenin maksadını ifâde etmesi için cümleye yüklediği sistemden elde edilir. “قبل” ve “بعد” sözcükleri, ayetleri zamansal açıdan anlamca tamamlayan iki kelimedir. Arap Dili açısından cümlelerin anlamını zaman ve mekan açısından tamamladığında kuşku olmayan bu iki kelime, Kur’ân’da sadece zamansal açıdan kullanılmıştır. Bu iki kelimenin Kur’ân’daki kullanım durumlarına göre, anlam da değişmekte, yeni boyut ve derinlikler kazanmaktadır. Farklı eklerle de kullanılabilen bu iki kelime, karşılıklı anlamlarını ödünç de alabilmektedirler. Özellikle başlarına “من” harf-i cerrinin gelmesiyle ayetlere kattıkları ince anlam ve nükte, Kur’ân’ın maksadını üslup ve belâgat açısından zenginleştirmesinin yanı sıra, ayetlerin anlamlarına fıkhî ve itikâdî birtakım hükümler de izâfe etmektedir. Kur’ân’da her iki kelime çok yaygın bir kullanıma sahip olmasına rağmen, Kur’ân’ın anlaşılmasına yönelik vücuda gelen takdîre şâyân literatürde yeterli ilgiyi gördüğünü söylemek pek de mümkün değildir. Bu çalışma, söz konusu iki kelimenin Kur’ân’daki kullanım hallerini ve manaya olan katkısını konu edinmekle, bu yönde mütevazi bir katkı sunmayı amaçlamaktadır